Η χώρα πρέπει να προχωρήσει δυναμικά μπροστά αξιοποιώντας τα ισχυρότερα πλεονεκτήματά της. Στην παιδεία δεν χρειάζεται να ανακαλύψει κανείς τον τροχό, αλλά να έχει καλή αντίληψη πέρα από δογματισμούς, των ορθών πρακτικών που πρέπει να συνεχιστούν και των αδυναμιών που πρέπει να θεραπευθούν.
Η ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα την τελευταία δεκαετία έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου, όπως τεκμηριώνεται από τη βελτίωση της ποιότητας και του όγκου του παραγόμενου ερευνητικού έργου με διεθνή πρότυπα, αλλά και τη δυναμική παρουσία Ελλήνων σε πανεπιστήμια εγνωσμένου κύρους του εξωτερικού.
Η πρόοδος αυτή δεν συντελέστηκε, γιατί εξαφανίστηκαν τα προβλήματα ως δια μαγείας. Η Πολιτεία διαμόρφωσε μία νέα σχέση με τα πανεπιστήμια αποδίδοντας μεγαλύτερη αυτοδιοίκηση παράλληλα με την καθιέρωση ενός πλαισίου διασφάλισης της ποιότητας στην ακαδημαϊκή έρευνα και διδασκαλία. Έκπληκτη διαπίστωσα όταν ανέλαβα τα χρέη του υπουργού Παιδείας το 2004 ότι η Ελλάδα ήταν η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν διέθετε ένα ανάλογο σύστημα, ενώ κάτι τέτοιο είχαν υιοθετήσει χώρες όπως η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Για το λόγο αυτό αναλάβαμε άμεσα και σχετική νομοθετική πρωτοβουλία (Ν. 3374/2005).
Επιφυλάξεις
Αρκετοί εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους σχετικά με τα κριτήρια αξιολόγησης. Ωστόσο, η προσπάθεια απέδωσε καρπούς, καθώς σημαντικός αριθμός τμημάτων και σχολών έχουν πλέον αξιολογηθεί από τις ανεξάρτητες επιτροπές και σύμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα κριτήρια. Από τις σχετικές εκθέσεις προκύπτουν σημαντικά πλεονεκτήματα, τα οποία δεν ήταν γνωστά, γιατί δεν είχε γίνει συστηματική καταγραφή, αλλά και αδυναμίες τις οποίες καλούνται να θεραπεύσουν οι διοικήσεις των ΑΕΙ από κοινού με την Πολιτεία.
Στο πεδίο της αριστείας, επίσης, αναλάβαμε πρωτοβουλίες. Δεν το κάναμε αυτό για να δημιουργήσουμε μία ελίτ, ούτε για να φέρουμε σε δύσκολη θέση τους μη-αρίστους, αλλά για να αναδείξουμε τις ξεχωριστές ικανότητες που έχουν και πρέπει να αναδείξουν νέοι άνθρωποι αρκεί το εκπαιδευτικό σύστημα να στέκεται αρωγός και να μην ισοπεδώνει τα μέλη του. Η αριστεία δεν ταυτίζεται μόνο με τις βαθμολογικές επιτυχίες, αλλά αποτελεί κυρίως μία αντίληψη ανάπτυξης των προσωπικών δεξιοτήτων προς όφελος του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Άλλωστε, η επιδίωξη της αριστείας αποτελεί το σημαντικότερο εφόδιο ιδιαίτερα για εκείνους τους νέους που προέρχονται από ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα.
Ένα άλλο ζήτημα, το οποίο πρέπει να προσεχθεί, είναι η διατήρηση της δυναμικής της εξωστρέφειας που απέκτησαν τα ελληνικά πανεπιστήμια. Η διοργάνωση κοινών μεταπτυχιακών προγραμμάτων με ΑΕΙ εξωτερικού, η διεκδίκηση διεθνών και ευρωπαϊκών ερευνητικών προγραμμάτων, η συμμετοχή σε δίκτυα έρευνας, η προσέλκυση μεταπτυχιακών φοιτητών από το εξωτερικό αποτελούν καλούς οδηγούς για το μέλλον της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι μεμονωμένα οι Έλληνες διαπρέπουν στον επιστημονικό χώρο διεθνώς. Ξεκινήσαμε μία προσπάθεια για να αναδείξουμε και τα πανεπιστήμιά μας στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο. Η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί, προκειμένου τα διαφαινόμενα θετικά αποτελέσματα να αποτελέσουν ακλόνητα τεκμήρια και ισχυρά πλεονεκτήματα για τη διεθνή παρουσία της χώρας μας.